Bebeklerin Özbakım(Self-care) Dönüm Noktaları

Öz Bakım (Self-care)

Kendi kendine yemek yemesi, kendine kendine dönmesi, oturması, kalkması, yürümesi eylemlerini şenlikler içinde karşılamıştık. Çocuklar büyüdükçe kendi kendilerine yaptıkları şeyler de artıyor. Terliğini, ayakkabısını giymek, ellerini yıkamak, dişini fırçalamak gibi bizim için basit onlar için çok büyük çaba gerektiren işler giderek kendi kendine giyinmeden, kendi kahvaltısını hazırlamaya ve hatta kendi oyuncaklarını toplamadan ev işlerinde sorumluluk almaya kadar gidiyor.

Bizim evde mesela Defne'nin Strak'ı tuvalete götürdüğü gün baya bayram ilan edilecek kesin bilgi :)

Böyle büyülenerek izliyorum, çok heyecanlanıyorum, çok da güzel anlatıyorum instagramda ama bu büyümenin asıl madalyon gibi bir de arka yüzü var.

Bu öğrenme süreçlerinin en tatlı tarafı daha çok dağılan ev, daha çok kapı önünde geçirilen zaman, daha çok "hadi" deme isteğiyle savaşma, daha çok derin bir iç çekip "ama onu öyle atmıyoruz annecim", daha çok ıslak banyo, hatta ıslak klozet,tuvalet kağıdı, tavan falan... Şaka yapmıyorum nasıl oldu ben de bilmiyorum ama tavan bile ıslaktı yani :) 

Ama işte o sosyal ve fiziksel olarak "sağlıklı ve bütün" bir birey olsun diye,

 içimize içimize ağlamıyor muyduk zaten? 

Dünya nüfusunda kişi başına düşen psikopat sayısı yeterli sayıda bence. Hiç değilse biz çocuklarımızı düzgün yetiştirelim bir denge olsun. Tek derdim bu yani. Yoksa niye yaşıyoruz ki yani bu kadarcık bile faydamız olmayacaksa dünyaya

Bir de şöyle bir şey var; biz evde ebeveynler olarak çok mutlu olabiliriz ama bu öğrenme durumları herkesi eşit şekilde mutlu etmiyor tabii ki :) Bakınız Stark'ın bu durumlara olan tepkisi

Özbakım süreci nasıl ve ne zaman başlıyor

Defne'nin 1 yaşına yakın kendi kendine çoraplarını çıkarması, çatal, kaşık ve diş fırçasını ağzına sokmasıyla başladı bu süreç. 

Normalde de 8. ayda bebeklerin nesnelerin birbiriyle olan ilgisini kavraması ile çok yavaş başlayan dönem, fırça ile saçları tarama, telefona agulama, 12-18 ay arası çorabını çıkarma, diş fırçalama, kıyafetlerini çıkarmayla ilerleyen ve birini tamamen deneyimleyip öğrendikten sonra öbürüne geçme ile devam eden süreç 18 ay sonrasında biraz daha hızlanıp 4 yaşın sonuna kadar devam edebiliyor. 

Her çocuğun kendine özgü bir öğrenme tarzı var tabi ki bazısı bir anda yürüyor ve öğrenme sürecini bol bol düşerek geçiriyor, bazısı bir kez düşüyor uzunca bir süre kalkmıyor sonra kendinden emin olunca koşmaya başlıyor, bazısı da izliyor izliyor izliyor öğrendiğinden emin olunca kalkıyor sindire sindire öğreniyor. 

Yetişkinliğimizde de bu böyle. Hepimiz farklı şekilde tecrübe edinip öğreniyoruz. O nedenle nasılsa öğrenecek acele etmemekte ve onun öğrenme zamanlarını izleyip tadını çıkarmakta fayda var.

Dört Gözle Bekleyebileceğimiz Özbakım Dönüm Noktaları

Çatal ve Kaşık Kullanmak

Genel olarak 13 aylıkken başlayan bu öğrenme süreci 17-18 ay arası tamamlanıyor. Bu bir yetişkin gibi hiç dökmeden yiyeceği anlamına gelmiyor tabii ki. Sofra kuralları kısmına 4 yaştan önce geçmesek onlar için daha tatlı olabilir. O zamana kadar yemek konusunda yardıma ihtiyacı olduğunu unutmamalıyız sanırım.

Kıyafetlerini Çıkartmak

13-24 ay arası çoğu bıdık öğrenirmiş kendi kıyafetlerini çıkartmayı ve bu yeni yetenekle birlikte etrafta çıplak bıdık görme süresi de oldukça artarmış. Biz bu kıyafet çıkartma olayına 18 ay itibariyle bezimizi çıkartıp güne başlayarak büyük ve ıslak bir giriş yaptık geçtiğimiz haftasonuna. Çok mutluyum bu yeni gelişme için çoookkk :) Dönüm noktasından hayalim Defne'nin tişörtünü falan çıkartmasıydı, bezini değil ama olsun.

Diş Fırçalama

Bu konuyla ilgili görüş şu "16 ay itibariyle bu görevi yardımla üstlenmek isterler ama 3 ve 4 yaş arası tam anlamıyla kendi başlarına yapabilirler" diyor uzmanlar. Hatta okul çağına kadar özellikle akşamları olan diş fırçalama seansı ebeveyn kontrolünde olmalı da diyor bazı kaynaklar. Tabii ki bütün dişlerini tek tek detaylı temizlemesini beklemiyorum ama Defne şu anki haliyle mesela diş fırçasını bize vermiyor. Kavga dövüş alıp yapmak mı mantıklı, olduğu gibi bırakmak ve çocuğun bu işten gerçekten keyif aldığından emin olduktan sonra ona anlatmak mı henüz karar veremedim. Şimdilik kendi haline bıraktık durumu. Bu diş fırçalama konusuna daha sonra detaylı tekrar bakmak gerekebilir. Bir de şu aile sağlığı merkezinde yaptıkları florür uygulaması var ki ayrı bir araştırma konusu.

Ellerin Yıkayıp Kurulama

Bunun için de başlangıç 24 ay diyorlar ama biz yine de her konuda olduğu gibi bunda da aceleciyiz sanırım. Musluğun önüne koyduğumuz sandalyeye kendi kendine çıkıp ellerini yıkayıp kurulayıp geri gelmesini beklemiyoruz tabii ki. Ama eğer sadece ellerini kirlettiği kadar şanslıysak bir öğünde onu alıyoruz sandalyeye götürüyoruz. Önce kendi ellerimizi yıkıyoruz sonra da onunkileri birlikte yıkıyoruz.

Giyinme

Baby center diyorki bıdıklar 24 aydan itibaren kendi kendilerine giyinebilirlermiş ama Montessori diyor ki 18 ay ideal başlangıç zamanı. Zorlamamak lazım, her çocuğun kendi zamanı var işte. Giyen çocuğun elinden "dur beceremezsin sen" diyip ayakkabıyı da almamak lazım, daha henüz bunu hiç denememiş merak bile etmeyen çocuğun eline tutuşturup "hadi millet giyiyor sen de giy" de dememek lazım. Defne kreşe de başladığından biraz bu süreçler hızlı ilerler oldu. Zira 18. aya bir kaç hafta kala ilk ayakkabısını kendi kendine giymeyi başardı. Şimdi bizi yine bol gözyaşını içimize akıttığımız ve kapıda ağaç olduğumuz bir dönem bekliyor. Çünkü bizim çocuk deneye yanıla öğreniyor. Öyle hepsini öğrendim şimdi giyeyim değil yani. Bu da kapı önünde bekleyeceğimiz ve hatta sonra odasından çıkması da eklenecek buna bir hayli ekstra saat demek oluyor. Ben bir süre sonra Defne'nin yatağını değiştirip sen giyin bizi öyle uyandır demeyi düşünüyorum :D

Tuvalet Alışkanlığı

Kas gelişiminin tamamlanması ve psikolojik olarak hem ebeveynlerin, hem bebeğin hazır olması gereken en önemli süreç. Tüm koşullar olgunlaştıysa kolayca tamamlanan bu süreçte bıdığın olayı tamamen kontrolüne alması ise tuvaleti gelmeden önce tuvalete yetişebilmesi ve pantolonunu indirip tekrar giyme becerisini kazanmasıyla gerçekleşiyormuş. Bakalım, henüz bu konuya oldukça uzağız. Tamam ucundan azıcık araştırıyoruz, okuyoruz ama hadi bakalım başlıyoruz demedik. Henüz merak sadece.

Kahvaltı Hazırlama

Biz daha anca çöpünü atma aşamasındayız ama Montessori ile ilgili okuduğum kitaplardan birinde Maria Montessori diyor ki bir bebek 18 ay itibariyle uygun bir bıçak ile kendi meyvesini dilimleyebilir, 24 ayda uçabilir 36 ayda 12 kişilik yemek servisi yapabilir :) işin espri tarafı bir yana bize Montessori'nin söylediği bir çok şey oldukça makul ve de mantıklı geliyor. Şu an Defne'ye bir bıçak verecek cesarete sahip değiliz fakat önümüzdeki günlerde bu ne şekilde değişir bilmiyorum çünkü kreşte mesela kendi meyvelerini kesip meyveli yoğurt yapıyorlar. Bunun içinde plastik çatal kullanıyorlar. Baby Center'a göre de bir çok bıdık 3 yaş civarı kendisine 1 kase mısır gevreği hazırlayıp afiyetle yiyebiliyormuş çoğunlukla da bu süreç 4,5 yaşa kadar uzuyormuş. Buradaki yaş aralığı da biraz ebeveynlerin bu konuya olan bakış açısıyla ilgilidir diye düşünüyorum. Defne ne zaman kahvaltı hazırlar bilmiyorum ama Strak'ın mamasını yaklaşık 4 aydır falan bize o hatırlatıyor. Unutacağımızdan değil ama her sabah ben ona kahvaltı hazırlarken o çılgınlar gibi Stark'ın mama kabının başında dizine vurup saçını başını sallayıp "anne maaammmaaa, mammmmaaa taarrrkkğğ" gibi şeyler söyleyince gidip mamasını verip kaldığımız yerden kahvaltı hazırlamaya devam etmek daha mantıklı oluyor :)

Bunlar tabii ki her gün başardıkları önemli meselelerin sadece bir kısmı.

Her gün yeni bir şey öğrenmesini izlerken bir taraftan bolca çile çekip, gözyaşı döküp, sabır dileyeceğiz (O mısır gevrekleri kaç kez bütün mutfaktan süpürülür ben bilmiyorum mesela)

Öte yandan da dikkatle ve büyük bir inançla sağ ayakkabısını sol ayağına her giyip podyumda yürür gibi yürüyüp bize ayağını gösterdiğinde bir kez daha onunla gurur duyup " aferin, yine harika olmuşsun" diyip bir kez daha ona kocaman sarılacağız galiba :)